نام کتاب: نجوم کروی (Textbook on Spherical Astronomy)
نویسنده: و.م. اسمارت (W.M.Smart)
مترجم: داود محمدزاده جسور
ناشر: نشر دانشگاهی
ناشر اصلی: نشر دانشگاه کمبریج
شاید کمتر کسی باشد که المپیاد نجوم را دنبال کرده باشد و با این کتاب آشنایی نداشته باشد!! کتاب نجوم کروی اسمارت را میتوان یکی از بهترین کتاب‌های المپیاد نجوم دانست. برای مطالعه این کتاب به کمترین اطلاعات از علم فیزیک و نجوم نیاز دارید و با کمی اطلاعات ریاضی میتوانید این کتاب را مطالعه کنید و از آن لذت ببرید! طبق گفته نویسنده در پیش‌گفتار، "در آخر هر فصل، مجموعه مسائلی آمده است که اغلب آن‌ها از مسائل امتحانی دانشگاه کمبریج و دانشگاه لندن و کالج‌های کمبریج و با اجازه از آن‌ها، انتخاب شده‌اند؛ تعدادی از تمرین‌ها نیز از کتاب نجوم کروی تالیف بال انتخاب شده‌اند." در ادامه فصل به فصل این کتاب زیبا را بررسی میکنیم:
فصل اول کتاب در مورد مفاهیم بنیادی نجوم کروی بحث میکند و روابط مفیدی از جمله روابط کسینوس‌ها، سینوس‌ها و چهارجزئی را اثبات میکند. مطالعه این فصل برای تسلط بر روابط نجوم کروی و همچنین پیداکردن شهود نسبت به کره بسیار مفید است. حل تمرین‌های انتهای این فصل هم بسیار به شما کمک میکند!
فصل دوم را میتوان قلب این کتاب دانست. در این فصل، اسمارت به معرفی کره آسمان و مفاهیم مهم نجومی دیگر مانند سمت، ارتفاع، بعد، میل، زاویه ساعتی و... می‌پردازد. این فصل یکی از مهم‌ترین (و شاید مهم‌ترین) فصول کتاب است که مطالعه آن به هر کسی توصیه میشود!
فصل سوم، اثرات شکست بر ستارگان را بررسی میکند. به جرات میتوان گفت برای بررسی اثرات شکست این فصل بسیار پربار است اما مسائل انتهای فصل آن، بعضا مسائل بسیار سختی بوده که ممکن است ساعت‌ها وقت شما را بگیرد!
فصل چهارم به بررسی تلسکوپ دایره نصف‌النهاری می‌پردازد و خطاهای ناشی از تنظیمات تلسکوپ را بیان میکند و کاربرد تلسکوپ را تشریح میکند. در کل این فصل تاکنون کاربرد زیادی در المپیاد نداشته است.
فصل پنجم حرکت سیاره‌ای را بررسی میکند که توصیه میشود این مطالب را از کتاب‌های مکانیکی مطالعه کنید و تنها مسائل فصل را حل کنید.
فصل ششم به مطلب مهم زمان اشاره میکند که در سال‌های اخیر نسبتا جایگاه مهمی در المپیاد پیدا کرده است و خواندن فصل خالی از لطف نیست!
فصل هفتم به پدیده‌های سیاره‌ای می‌پردازد. خواندن آن بخش از فصل که به مسئله اقامت می‌پردازد میتواند مفید باشد.
فصول هشت الی یازده به بررسی 4 پدیده که ناشی از حرکت زمین و ستارگان هستند و مختصات ستارگان را تغییر می‌دهند می‌پردازد. ابیراهی، اختلاف منظر، حرکت تقدیمی و حرکت خاصه این 4 اثرند. مهم‌ترین اثر میان آن‌ها، حرکت تقدیمی است که کاربرد زیادی در المپیاد دارد. اثرات اختلاف منظر و ابیراهی از نظر اهمیت در رتبه‌های بعد قرار می‌گیرند!
فصل دوازدهم به بررسی عکاسی نجومی می‌پردازد. با توجه به رویکرد جدید کمیته احتمال دارد از این فصل در آینده سوالاتی مطرح شوند بنابراین مطالعه این فصل میتواند کمک کند!
فصل سیزدهم، به تعیین مکان در دریا می‌پردازد که در کل مطالب جالبی را مطرح میکند ولی به جز بعضی بخش‌های فصل (مانند تسطیح مرکاتور) این فصل کاربرد المپیادی ندارد.
فصل چهاردهم به ستارگان دوتایی می‌پردازد. به نظر من منابع بهتری هم برای مطالعه این مبحث وجود دارد.
فصل پانزدهم به اختفا و گرفت می‌پردازد که در کل خیلی مبحثی المپیادی نیست اما مطالعه آن میتواند مفید باشد.
در نهایت اگر بخواهم اولویتی برای مطالعه فصول تعیین کنم به صورت زیر فصول را الویت‌بندی میکنم. توجه کنید این الویت‌بندی تنها بر اساس تجربه شخصی میباشد!
اولویت اول: 1-2
اولویت دوم: 6-8-9-10
اولویت سوم:3-5-11-12-14-15
اولویت چهارم:4-7-13
سلام!
اخیرا متوجه شدیم که کتاب مدرن توسط دکتر قنبری عضو هیئت علمی دانشگاه مشهد ترجمه شده و 18 فصل اول آن در قالب یک جلد منتشر شده است البته در این کتاب در بعضی جاها مشکلات جزئی وجود دارد ولی میتواند بسیار مفید باشد و دانش پژوهان را بسیار کمک کند! امیدوارم بتوانید از این مرجع خوب در زمینه اخترفیزیک به خوبی استفاده کنید!
نام کتاب: galaxies in the universe
نویسنده: j.s.gallagher
تاریخچه: این کتاب پیشتر در دانشگاه تدریس میشده است و از دانشگاه وارد المپیاد شد، تا اینجا که من میدانم در سال 90 برای اولین بار در دوره تیم توسط دکتر حقی تدریس شد سپس از این کتاب یک سوال در مرحله دوم و یک سوال در دوره تابستانه سال 91آمد و در دوره تابستانه امسال هم 2 سوال آمد بنابراین به نظر میرسه این کتاب تازه کشف شده مانند مدرن آینده بسیار خوبی در زمینه فراهم آوردن سوالات داشته باشه!
توضیحات:خوب در زمینه دینامیک کهکشانی اکثر محاسبات به دلیل مشکل بودن با کامپیوتر انجام میشوند به همین خاطر کمتر کتاب مفیدی پیدا میکنید تا نیاز به کامپیوتر و برنامه نویسی نداشته باشد و یکی از این کتاب ها کتاب گلگر است که به خوبی و به زبان ساده مباحث دینامیک کهکشانی را مطرح کرده است. در فصل اول این کتاب مقدمات نجومی و اخترفیزیکی گفته شده است در فصل دوم توزیع جرم ها و درخشندگی و مباحث چرخش کهکشان گفته شده است که خیلی مهم هستند و در فصل سوم نیز قسمت های مربوط به پتانسیل گفته شده است. در ضمن تمارین این کتاب از اهمیت بالایی برخوردار هستند و در پایان کتاب نیز برای بعضی از سوالات راهنمایی هایی قرار داده شده است. در فصول پایانی کتاب نیز به قسمت هایی از کیهان شناسی اشاره شده است که میتواند جالب باشد!
اولویت مطالعه فصول این کتاب:
اولویت اول:1، 2، 3، 6، 7
اولویت دوم:4، 5
اولویت سوم:8،9
موفق باشیم
درود بر همه ی دوستان... این هم سری هفتم سوالات!!
در این مجموعه اکثر سوال ها بر پایه ی مدل کردن پدیده ای یا مبحثی خاص یا بررسی مدل خاصی طرح شده است.
لطفا با نظراتتان ما را همراهی کنید و نظرات سازنده ی خود را نسبت به نوع سوالات بیان کنید.
لینک دانلود:
http://s4.picofile.com/file/7993094080/7.pdf.html
موفق باشید!
این هفته قصد معرفی یکی از بهترین و کاربردی ترین کتاب های کیهان شناسی را دارم.
نام کتاب: Introduction to Cosmology
نویسنده: Barbara Ryden
متاسفانه همیشه کسانی که المپیاد می خوانند هنگامی که سر و کارشان به کیهان شناسی می خورد در پیدا کردن منبعی که بتواند کمکشان کند به مشکل می خورند چون اکثرا کتاب هایی که در زمینه ی کیهان شناسی نوشته شده در مرحله ی کارشناسی و دکترا تالیف شده و کمتر کتابی را می توان پیدا کرد که اولا در سطح المپیاد باشد و ثانیا این که کتاب مفیدی باشد و با مطالعه ی آن بتوان به سوالاتی که در المپیاد از مبحث کیهان شناسی می آید به راحتی پاسخ داد.
به همین منظور این هفته خواستم که کتاب فوق ( که موسوم به کتاب رایدن است! ) را معرفی کنم که یکی از معدود کتاب های مفید کیهان شناسی در سطح المپیاد است (و البته از اسمش هم معلوم است!)
حال نگاهی گذرا به فصل های این کتاب ارزشمند می اندازیم:
فصل اول این کتاب در اصل مقدمه ی کتاب است و نگاهی گذرا به تفکر پیشینیان در مورد کیهان می اندازد.
فصل دوم با پارادوکس اولبرز شروع می شود و با بیان اصل همگنی و همسانگردی در کیهان ادامه می یابد و با بررسی تابش ریز موج زمینه ی کیهان خاتمه می یابد.
در فصل سوم به تفاوت بین کیهان شناسی نیوتونی و نسبیتی پرداخته می شود و در نهایت نیز به مفهوم متریک و هندسه ی کیهان پرداخته می شود.
فصل چهارم به بررسی دینامیک کیهان می پردازد و یکی از بنیادی ترین معادلات کیهان شناسی یعنی معادله ی فریدمان و دیگر معادلات بنیادین مانند معدله سیال و معادله شتاب را معرفی می کند. در آخر فصل نیز به معرفی انرژی تاریک می پردازد و کمی به نقش آن در معادلات نیز پرداخته می شود اما بررسی کلی تر در فصل های پنجم و ششم انجام می شود.
به فصل پنج و شش می رسیم... این دو فصل از نظر من مفیدترین و بهترین فصل های این کتاب هستند و همین شهود ناچیز از مطالب گنگ کیهان شناسی را مدیون این دو فصل هستم. البته مفاهیم جالبی نیز درمورد نوع تحول کیهان های مختلف آورده می شود و تاثیر وجود یا عدم وجود ( بودن یا نبودن!) جز های مختلف کیهان از جمله ماده و تابش و انرژی تاریک را به همراه هندسه ی کیهان بررسی می کند و کیهان ها را براساس نوع تحولشان طبقه بندی می کند و مفهوم وجودبیگ بنگ را عمقی تر بررسی می کند. (خلاصه هرچی از خوبی این دو فصل گفته باشم بازم کم گفتم!!)
با قدم گذاشتن به فصل هفتم وارد دنیای کیهان شناسی رصدی می شوید یعنی آزمایشگاه علم کیهان شناسی!! هدف این فصل و در کل کیهان شناسی رصدی این است که با توجه به داده گیری هایی که از رصد انجام می دهیم پارامتر های مجهول معادلاتمان را پیدا کنیم از جمله سن و شتاب کنونی کیهان که این محاسبات از روی داده های رصدی این فصل را نیز جذاب می کند (اما نه به جذابی فصل های پنج و شش!)
در فصل هشتم به بررسی نقش ماده ی تاریک به خصوص در تحول کهکشان ها پرداخته می شود و در آخر این فصل مفهوم لنزینگ گرانشی بیان می شود.
از فصل های نه تا یازده نیز به بررسی فیزیک CMB و تحول کیهان در زمان های اولیه ( و خیلی اولیه! ) پرداخته می شود که تا به حال کمتر از این سه فصل در المپیاد سوال آمده است و نسبت به فصل های دیگر از اهمیت کمتری برخوردارند. البته همان طور که گفتم تمام فطول این کتاب بی نظیر است و منظور من از کم اهمیت بودن این است که به دلیل مطالب ناب و تا حدودی پیشرفته ی این سه فصل خیلی به ندرت در آزمون ها مورد استفاده قرار گرفته شده اند.
اگر بخواهم در مطالعه ی فصل های این کتاب اولویتی قرار دهم این گونه خواهد بود که البته نظر شخصی من با توجه به سوالات و مفاهیم تدریس شده در المپیاد تا به حال در مبحث کیهان شناسی است:
اولویت اول: فصول 4 تا 7
اولویت دوم: فصول 1 تا 3 و 8
اولویت سوم: فصول 9 تا 11
امیدوارم که مورد استفاده قرار گرفته باشد
موفق باشید
بدرود
این هفته معروفترین و مهم ترین کتاب در زمینه مکانیک سماوی معرفی میکنیم.
اسم کتاب:orbital mechanics for engineering students
نویسنده:D.curtis
به جرءت میتوان گفت کاملترین و بهترین کتاب در زمینه مکانیک سماوی این کتاب است و تمامی مراحل المپیاد را پوشش می دهد، درباره تاریخچه این کتاب در ایران مطلب زیادی نمی توان گفت اما میتوان اشاره کرد که این کتاب در رشته هوا و فضا تدریس می شده است و به همین خاطر به رشته المپیاد نجوم وارد شده است، برای اولین بار در تاریخ المپیاد نجوم در دوره تابستانه سال 1391، 10 فصل اول این کتاب توسط جناب آقای صدرالدینی تدریس شد.
در فصل اول این کتاب مقدمات ریاضی و مکانیک مورد نیاز مطرح شده است، در فصل دوم و سوم مباحث مربوط به انواع مدارها و زمان به طور کامل تفسیر میشود و برای مرحله اول به بعد ضروری میباشد، در فصل 6 نیز مانورها را بررسی میکند و در فصل 9 مباحث مربوط به جسم صلب در مکانیک سماوی را بیان میکند.
فصل های خیلی مهم: 2، 3، 6
فصل های خوب:1، 4، 9
فصل های متوسط:5، 7، 8، 10
فصل کم اهمیت:11
البته دوباره تکرار میکنم که تقسیم بندی بالا بر اساس توجه کمیته فعلی و اساتید مطرح میباشد و ممکن است در اینده تغییر کند.
پی نوشت: با توجه به این لینک دانلود bookfi دچار مشکل شده است، میتوانید با استفاده از لینک زیر دانلود کنید.