معرفی کتاب: دینامیک کلاسیک ذرات و سیستم‌ها

سلام! کتابی که امروز قصد دارم معرفی کنم، کتابی نیست جز دینامیک کلاسیک نوشته‌ی جری بی. ماریون!

نام کتاب: دینامیک کلاسیک ذرات و سیستم‌ها (Classical Dynamics Of Particles & Systems) 

نویسندگان: Stephen T. Thornton, Jerry B. Marion 

ناشر اصلی: .Brooks/Cole Pub. Co

ویرایش پنجم، ۲۰۰۳

ترجمه‌ی جلال‌الدین پاشایی‌راد و بهرام معلمی

مرکز نشردانشگاهی، تهران

(توجه کنید این نوشته بر اساس ویرایش سوم کتاب نوشته شده است و ممکن است در ویرایش جدید تغییراتی در چینش یا محتوای فصول ایجاد شده باشد.)

کتاب مذکور که معمولا تحت نام ماریون شناخته می‌شود، شاید سخت‌ترین و کامل‌ترین منبع المپیاد نجوم در زمینه مکانیک عمومی و حتی سماوی باشد. به گونه‌ای که نویسنده در پیشگفتار تصریح می‌کند کتاب برای دانشجویان در سطح پیشرفته کارشناسی فیزیک تالیف شده است. البته این کتاب شباهت‌های زیادی با کتاب آریا نیز دارد. استفاده از ریاضیات قوی و مسائل چالش‌برانگیز مشخصه‌های اصلی این کتاب هستند. بنابراین آشنایی با حساب دیفرانسیل و انتگرال و حل معادلات دیفرانسیل تا حدودی برای مطالعه کتاب ضروری می‌باشد. رویکرد این کتاب همانند فولز، رویکرد تحلیلی است اما مسائل آن از فولز سخت‌تر و ایده‌دارتر می‌باشد. اکنون نگاهی سریع به محتوای کتاب می‌اندازیم:

فصل اول به مقدمات ریاضی می‌پردازد. ماتریس‌ها، بردارها و انتگرال‌گیری از بردارها مهم‌ترین بخش‌های این فصل هستند. توصیه می‌شود اگر با ماتریس‌ها زیاد آشنایی ندارید این فصل را بخوانید.

فصل دوم به مکانیک نیوتونی و تک‌ذره می‌پردازد. حرکت موشک هم در همین فصل بررسی می‌شود. 

فصل سوم به نوسان‌ها می‌پردازد. بررسی نوسان‌ها از جمله هماهنگ ساده، میرا و نوسان‌های خطی و همچنین بررسی اصل برهم‌نهی و سری فوریه از مطالب این فصل است.

فصل چهارم، گرانش است. این فصل از فصل‌های مهم کتاب برای المپیادی‌هاست. بررسی گرانش و پتانسیل، خطوط میدان و هم‌پتانسیل و محاسبه نیروی اشکال و اجسام مختلف از مباحث این فصل است. خواندن این فصل بسیار توصیه می‌شود.

فصول پنجم و ششم به حساب وردشی و دینامیک لاگرانژی می‌پردازند که کاربرد المپیادی ندارند.

فصل هفت، به حرکت نیروی مرکزی اختصاص دارد. این فصل برای نجومی‌ها، مهم‌ترین فصل کتاب می‌باشد. البته توصیه می‌کنم متن فصل را نخوانید چون نکته اضافه‌تری نسبت به فولز ندارد اما مسائل فصل را حتما حل کنید. (البته اگر مثلا با معادله کپلر آشنا نیستید بخش مربوط به آن را از فصل بخوانید.)

فصول هشتم و نهم به دینامیک سیستم ذرات و حرکت در دستگاه‌های نالخت می‌پردازد. هر دوی این مباحث از مقدمات دینامیک جسم صلب هستند ولی مطالعه این مباحث از یکی از کتاب‌ها (فولز یا آریا یا ...) کفایت می‌کند.

فصل دهم به دینامیک جسم صلب می‌پردازد. سطح این فصل نسبت به کتابی مانند فولز بالاتر است و کامل‌تر مباحث مربوطه را بیان کرده است اما به همین دلیل برای شروع مرجع مناسبی نیست و بهتر است اول فولز خوانده شود و سپس سراغ این فصل آمد. مسائل انتهای فصل هم بسیار مسائل جالب و بعضا سخت می‌باشند و قطعا حل آن‌ها برای افرادی که قصد دارند از نظر جسم صلب خیالشان راحت باشد بسیار بااهمیت خواهد بود.

فصول ۱۱ تا ۱۳ به بررسی نوسان‌ها و موج‌ها می‌پردازند که در سطح مرحله ۲ و دوره کاربرد خاصی ندارند.

فصل ۱۴ نیز به نسبیت خاص اختصاص دارد. به نظر من اگر کسی صرفا قصد آشنایی سطحی با نسبیت را دارد مطالعه کلپنر برایش کافی خواهد بود. همچنین نسبیت در بعضی منابع اخترفیزیکی (مانند کرول) نیز مطرح شده که مطالعه نسبیت از آن‌ها شاید منطقی‌تر باشد.

در نهایت من فصول کتاب را بر اساس تجربه شخصی به صورت زیر اولویت‌بندی می‌کنم:

اولویت اول: ۴-۷-۱۰

اولویت دوم: ۱-۲-۳-۸-۹

اولویت سوم: ۵-۶-۱۰-۱۱-۱۲-۱۳-۱۴

دعوت به تصحیح!

سلام

خوب نزدیک مرحله دو، موتور حل سوال بچه ها شروع به کار میکند و برای بعضی ها هم که از قبل روشن شده بود، به صورت تراکتوری ادامه می دهد، که البته خیلی خوب هستش و هر چی بیشتر مسئله حل کنید، احتمال دیدن سوال مشابه در مرحله دو افزایش می یابد و به طبع احتمال قبولی مرحله دو و موفقیت های دیگر را به دنبال دارد.

خوب تا قبل از عید هم توانستیم تمام سری سوالات را در یک فایل گردآوری کنیم و از آن مهم تر اینکه اکثر اشتباهات علمی و املایی و ویرایشی (از جمله تبدیل تمام فاصله ها به نیم فاصله!!!) را برطرف کردیم، لینک دانلود نسخه غیر نهایی را نیز برایتان قرار دادم، نسخه نهایی هم تا قبل از شروع دوره 40 بر روی وبلاگ قرار می گیرد، با توجه به اینکه باز هم احتمال اشتباه وجود دارد، خواهشا اگر غلط علمی یا املایی یا زبانی (همون زبان فارسی1، 2، 3) پیدا کردید، در قسمت نظرات بیان کنید،

http://s5.picofile.com/file/8115763742/all_of_ioaa_2014_beta.pdf.html

همچنین برای سری عید نیز اگر مورد مشابهی پیدا کردید، آن را بیان کنید، متاسفانه دو اشتباه زیر در سری عید وجود داشت که در نسخه نهایی تصحیح خواهد شد.

در مورد دینامیک کهکشانی؛

سلام دوستان! قبل از همه، سال نوتون مبارک:)

همانطور که می دانید دینامیک کهکشانی،یکی دو سالی هست که یکی از رکن های المپیاد رو تشکیل می دهد. و به همین خاطر دو تا جزوه که به نظرم قسمت عمده ی این مبحث ( مثل ثوابت اورت، زمان واهلش و زمان گذر )  رو پوشش می دهد رو گذاشتم:

دینامیک کهکشانی - حسین مصحفی

کهکشان ها

پ.ن: تنها مطالب مهمی  که ندارند: رابطه ی درخشندگی سطحی و روابط تولی-فیشر و فیبیر جکسون هستن.

براتون آرزوی موفـــــــقیت می کنم! 

معرفی کتاب: رصد

سلام

امروز می خوام یک کتاب که برای تمام منجمین آماتور و نه فقط المپیادی ها داشتنش نسبتا ضروری هست رو معرفی کنم.

نام کتاب: The Observer's Sky Atlas

نویسنده:Erich Karkoschka

این کتاب نیز توسط شبکه نشر جهانی springer  به چاپ رسیده است.

اگر منجم آماتور هستید و یا به هر دلیل دیگه ای علاقه به رصد دارید و در شب های رصدی شرکت می کنید حتما نیاز به یک اطلس و یا نقشه آسمان برای گرفتن اجرام عمق آسمان دارید.

این کتاب یک اطلس جزء بهترین اطلس های موجود می باشد.

این کتاب ترجمه نیز گردیده است ولی چاپ آن متوقف شده و بعید است که نسخه فارسی دست اول آن پیدا شود ولی شنیده شده توسط یک انتشارات دیگر دوباره درحال چاپ است. ولی چون اطلس ها بیشتر شکل اند تا متن(!) مشکلی برای خواندن نسخه انگلیسی آن نخواهید داشت. (به هیچ وجه)

کل کتاب به سه بخش اصلی S , E , N تقسیم شده است که صور فلکی کل آسمان را در سه بخش صور شمالی (N), صور نزدیک استوا (E) و صور جنوبی(S) در آنها قرار داده است.

به بخش هر صورت فلکی که مراجعه کنید دو صفحه مربوط به آن صورت فلکی در اختیار شما قرارمی‌گیرد. در صفحه ابتدایی شما اجرام عمق آسمان موجود در این صورت فلکی و مشخصات آنها مثل قطر زاویه ای و قدر نقطه ای یا قدر مجموع به علاوه مشخصات ستاره های این صورت از جمله نام بایر , قدر ظاهری و ... مشاهده می‌کنید.

و در صفحه دوم از هر بخش شما تصویری از از این صورت فلکی بصورت کلی مشاهده می‌کنید همچنین در این صفحه تصویر مشاهده شده از برخی قسمت های این صورت فلکی در تلسکوپ بصورت شماتیک قرار گرفته است که جرم گیری اجرام عمق آسمان را راحت تر می‌کند.

در انتهای کتاب فهرست های متفاوتی مثل بر اساس شماره در فهرست مسیه موجود است که دسترسی سریع به جرم مورد نظرتون رو تسهیل می‌بخشه!

در انتهای کتاب نیز تصاویر واقعی اجرام قرار دارند.

بنظر بنده این کتاب بسیار مفید و ضروری برای شما می‌باشد.

موفق باشید و سربلند

معرفی کتاب: مکانیک تحلیلی!

سلام! امروز با معرفی کتابی خواندنی همراه شما هستیم؛ کتاب مکانیک تحلیلی نوشته‌ی گرانت ر. فولز!

نام کتاب: مکانیک تحلیلی (Analytical Mechanics)

نویسندگان: Grant R. Fowles, George L. Cassiday

ناشر/ سال نشر/ ویرایش: Thomson Brooks/Cole, 2005, Seventh Edition

* این کتاب توسط چندین مترجم به فارسی برگردان شده است و ناشرهای مختلف، برگردان‌های مختلف را منتشر کرده‌اند اما به نظر می‌رسد بهترین برگردان، برگردان نشر دانشگاهی باشد.

این کتاب یکی از منابع اصلی هم به صورت دانشگاهی هم به صورت المپیادی برای مکانیک می‌باشد و رویکرد کاملا تحلیلی دارد؛ برای همین نیاز به آشنایی با ریاضیات دانشگاهی از جمله مشتق و انتگرال از پیش‌نیازهای مطالعه این کتاب است. رویکرد تحلیلی کتاب باعث می‌شود بیشتر از نیاز به تکیه به شهودتان، نیاز به استفاده از روابط ریاضی داشته باشید که در کل کار را در بسیاری از مسائل راحت‌تر می‌کند. اکنون به بررسی دقیق‌تر کتاب می پردازیم:

فصل اول کتاب مانند هر کتاب فیزیکی دیگری، به مقدمات ریاضی کار می‌پردازد. اگر با بردارها و دستگاه‌های مختصات مختلف آشنایی ندارید، حتما این فصل را مطالعه کنید.

فصل دوم به حرکت مستقیم‌الخط و قوانین نیوتون می‌پردازد. احتمالا از قبل با مطالب این فصل آشنایید و نیاز نیست برای آن زمان زیادی بگذارید.

فصل سوم به بررسی نوسان‌ها می‌پردازد. نوسانگر هماهنگ، میرا و واداشته در این فصل مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به یاد داشته باشید باید قبل از مطالعه این فصل باید کمی با حل معادلات دیفرانسیل آشنا باشید. مطالعه بخش‌های مربوط به نوسانگر هماهنگ ساده حتما و حتما توصیه می‌شود.

فصل چهارم به بررسی حرکت کلی یک ذره در سه بعد می‌پردازد. برای مطالعه این فصل نیاز به آشنایی با توابع چندمتغیره و عملگرهای برداری دارید. در کل مطالعه این فصل برای المپیاد خیلی ضروری نیست.

فصل پنجم به بررسی دستگاه‌های نالخت می‌پردازد. دستگاه‌های نالخت در دوره معمولا تدریس می‌شوند و آشنایی با آن‌ها از قبل به نظر لازم می‌رسد. آشنایی با مطالب این فصل برای مطالعه دینامیک جسم صلب نیز تا حدودی ضروری است پس مطالعه این فصل برای دوره لازم به نظر می‌رسد.

فصل ششم جالب‌ترین فصل کتاب برای المپیاد نجومی‌هاست! نیروهای جاذبه مرکزی موضوع مورد بحث این فصل است. بررسی قضیه پوسته، قوانین کپلر، نیروی جاذبه نیوتونی به صورت خاص، نیروهای جاذبه در حالت کلی و اختلال‌های مدارهای دایره‌ای اصلی‌ترین بخش‌های این فصل هستند. حل مسائل این فصل هم بسیار توصیه می‌شود. 

فصل هفتم دینامیک سیستم‌های ذرات را شامل می‌شود. اهمیت این فصل این است که علاوه بر بخش‌هایی مانند برخورد و حرکت راکت که به صورت مستقیم به نجوم مربوطند، مباحث این فصل در بررسی جسم صلب هم کاربرد دارند. برای همین خواندن متن این فصل می‌تواند در فصل‌های بعد به شما کمک کند. 

دو فصل ۸ و ۹ به بررسی مکانیک جسم صلب در دو بعد و سه بعد می‌پردازند. ممان اینرسی در سه بعد، زوایای اولر، ناوش، حرکت تقدیمی و دوران آزاد جسم صلب برخی از مهم‌ترین تیترهای این فصل‌ها هستند. با اطمینان می‌توان گفت فولز برای شروع جسم صلب بهترین و روان‌ترین منبع است و مسائل نه چندان سخت این فصل‌ها برای شروع بسیار بسیار مناسب هستند. دقت کنید جسم صلب مبحثی است که در دوره گذشته دو سوال نسبتا تعیین‌کننده از آن در آزمون‌های نهایی آمده بود اما تضمینی وجود ندارد امسال هم همین نقش را داشته باشد ولی برای افرادی که می‌خواهند با اطمینان کامل در دوره ظاهر شوند مطالعه جسم صلب بسیار مهم خواهد بود.

فصول ۱۰ و ۱۱ به دینامیک لاگرانژی و سیستم‌های نوسانی می‌پردازد که به خاطر ریاضیات سطح بالا معمولا در المپیاد نجوم مورد توجه قرار نمی‌گیرند. 

همچنین اگر بخواهم اولویتی برای مطالعه فصول در نظر بگیرم، با توجه به رویکرد کمیته در سال اخیر و همچنین روند کلی المپیاد نجوم، فصل‌ها را به صورت زیر اولویت‌بندی می‌کنم:

اولویت اول: ۶-۸-۹

اولویت دوم: ۱-۳-۵-۷

اولویت سوم: ۲-۴-۱۰-۱۱

در نهایت، باید گفت به جز فصل‌هایی مثل جسم صلب و نیروهای مرکزی، مطالب سایر فصل‌های این کتاب با کتاب‌های مشابه مانند ماریون و آریا هم‌پوشانی دارد و مطالعه مطالب از یکی از این ‌کتاب‌ها احتمالا کافی خواهد بود!

نظرسنجی

درودی دوباره خدمت دوستان!

امیدوارم در این هوای بهاری، خودمان نیز بهاری شده باشیم و برای تغییرات خوب آماده شده باشیم.

6 ماه و اندی از برپاسازی این وبلاگ گذشت و در طول این مدت هدف اصلی ما صرفا خدمت به جامعه‌ی المپیاد نجوم و بهبود وضع آن بود و در این راه تمام تلاش خود را به کار بردیم. همچنین سعی کردیم که هر کاری را به بهترین نحو ممکن انجام دهیم؛ و به معنای واقعی کلمه از خودمان "راضی" بودیم... اما این کافی نیست!

مهم راضی نگه داشتن بازدیدکنندگان وبلاگ و به طور کل جامعه‌ی "المپیاد نجوم" است!

به همین منظور یک نظرسنجی در وبلاگ گنجانده شده که عملکرد کلی کارهایمان از زمان تاسیس وبلاگ تا به حال را مورد پرسش قرار داده است. لطفا پای انصاف را به میان آورید و صادقانه نظر دهید چون نتایج نظرسنجی، نه تنها برای فرد فرد ما بلکه برای خیلی‌های دیگر نیز مهم خواهد بود، پس با دقت و ترجیحا یک بار نظر دهید!

نظرات سازنده‌ی شما قطعا عامل مهمی در تغییر یا حفظ رویه‌ی سابق وبلاگ خواهد بود.

با سپاس از نظرات سازنده‌تان

بهاری باشیم.